Zorunlu arabuluculuk, bazı davalarda mahkemeye gitmeden önce başvurulması gereken yasal bir adımdır. Bu yazımızda, zorunlu arabuluculuk nedir, nasıl işler ve hangi alanlarda geçerlidir detaylı şekilde anlatıyoruz.
Arabuluculuk Artık Birçok Dava İçin Zorunlu
Hukuk sistemimizde yaşanan yoğunluk, alternatif çözüm yollarına olan ihtiyacı artırdı. Bu ihtiyaç doğrultusunda zorunlu arabuluculuk sistemi geliştirildi. Amaç, tarafların dava açmadan önce bir araya gelerek uzlaşmasını sağlamak ve mahkemelerin iş yükünü azaltmaktır.
Zorunlu Arabuluculuk Nedir?
Zorunlu arabuluculuk; belirli dava türlerinde mahkemeye başvurulmadan önce arabuluculuk sürecinin tamamlanmasının yasal bir zorunluluk olduğu durumlardır. Bu süreç tamamlanmadan mahkemeye dava açılamaz. Dava açmak isteyen taraf önce arabuluculuğa başvurmak zorundadır.
📌 Hukuki Dayanak:
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu
İş Mahkemeleri Kanunu
Tüketici Kanunu
Türk Ticaret Kanunu ve ilgili yönetmelikler
Zorunlu Arabuluculuğun Özellikleri
Dava şartıdır: Arabuluculuk süreci tamamlanmadan dava açılamaz.
Belgelidir: Arabulucu tarafından düzenlenen son tutanak, dava dilekçesine eklenmelidir.
Süre sınırlıdır: Arabuluculuk süreci başvurudan itibaren en fazla 4 hafta içinde tamamlanır (gerekirse 1 hafta uzatılabilir).
Taraflar sürece katılmazsa sonuç doğar: Örneğin karşı taraf toplantıya gelmezse bu durum tutanakla tespit edilir ve dava açılabilir.
Zorunlu Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?
Başvuru: Yetkili arabuluculuk bürosuna gidilerek başvuru yapılır.
Arabulucu Atanması: Sistem tarafından bağımsız bir arabulucu atanır.
Tarafların Davet Edilmesi: Arabulucu, taraflara görüşme için davet gönderir.
Görüşme: Taraflar uygun bir gün belirleyerek yüz yüze veya çevrim içi görüşebilir.
Anlaşma veya Anlaşmazlık:
Anlaşma sağlanırsa bir tutanak hazırlanır ve mahkeme kararı gibi bağlayıcı olur.
Anlaşma sağlanamazsa bu durum tutanağa geçirilir, dava açılabilir.
Zorunlu Arabuluculuğun Uygulandığı Alanlar
✅ İş Hukuku Davaları
Kıdem ve ihbar tazminatları
Fazla mesai alacakları
Ücret ve prim talepleri
İşe iade davaları
✅ Ticari Davalar
Ticari alacak ve tazminat davaları
Sözleşme ihlalleri
Ortaklık uyuşmazlıkları
Ticari temerrüt, faiz, cezai şart talepleri
✅ Tüketici Davaları
Tüketici işlemlerinden doğan 10.000 TL üzeri uyuşmazlıklar
Mal ve hizmet ayıpları
Garanti, iade ve cayma hakkı ile ilgili uyuşmazlıklar
✅ Kira ve Taşınmaz Davaları (2023 sonrası)
Kira tespiti ve tahliyesi
Kat mülkiyeti uyuşmazlıkları
Ortaklığın giderilmesi
Ecrimisil ve müdahalenin önlenmesi davaları
Zorunlu Arabuluculukta Taraflardan Biri Gelmezse Ne Olur?
Taraflardan biri görüşmeye katılmazsa, bu durum arabulucu tarafından tutanakla belgelendirilir. Katılmayan taraf, dava sonunda yargılama giderlerinden sorumlu tutulabilir. Bu, arabuluculuğa katılımı teşvik etmek için yasal bir yaptırımdır.
Zorunlu Arabuluculuğun Faydaları
Mahkemelerin yükünü azaltır
Tarafların kısa sürede anlaşmasına imkân tanır
Tarafların kendi çözümünü üretmesini sağlar
Süreç hızlı, ekonomik ve gizlidir
Anlaşma sağlanırsa mahkeme kararı gibi geçerli olur
Zorunlu Arabuluculukta Anlaşma Sağlanırsa Ne Olur?
Anlaşmaya varılırsa bu durum anlaşma tutanağı ile resmileşir. Bu tutanak, mahkeme kararı niteliğinde olduğu için ilamlı icra takibine konu edilebilir. Bu sayede taraflar hem mahkeme sürecine gerek kalmadan hem de hukuki güvenceyle uyuşmazlıklarını çözmüş olurlar.
Zorunlu Arabuluculukta Anlaşma Sağlanamazsa Ne Olur?
Anlaşma sağlanamazsa, bu durum da tutanakla belgelenir ve artık dava açmak mümkündür. Taraflar arabuluculuk sürecinde anlaşamasa bile, bu süreç dava açmak için zorunlu bir adım olduğu için tamamlanmış sayılır.
Sonuç: Zorunlu Ama Yapıcı Bir Süreç
Zorunlu arabuluculuk, dava açılmadan önce taraflara makul bir çözüm imkânı sunar. Her ne kadar yasal bir zorunluluk olsa da, sürecin gönüllü bir uzlaşmaya dönüşmesi, uyuşmazlıkların daha kısa sürede ve barışçıl yollarla çözümlenmesine olanak sağlar.
