İşçi ve işveren arasında dava açmadan önce ihtiyari arabuluculuk süreci nasıl işler? Başvuru, görüşme ve anlaşma aşamaları hakkında detaylı bilgi bu yazımızda.
İş Uyuşmazlıklarında Alternatif Bir Çözüm Yolu
İşçi ve işveren arasında yaşanan birçok uyuşmazlık dava konusu olmadan da çözülebilir. Özellikle zorunlu arabuluculuk kapsamına girmeyen konularda, taraflar gönüllü olarak arabuluculuk yoluna başvurarak sorunlarını mahkemeye gitmeden çözebilir. İşte buna ihtiyari arabuluculuk denir.
Bu yazımızda, iş hukukunda ihtiyari arabuluculuğun nasıl yapıldığını adım adım açıklıyoruz.
🧩 İhtiyari Arabuluculuk Nedir? (Kısaca Hatırlayalım)
İhtiyari arabuluculuk, tarafların tamamen kendi istekleriyle, dava açmadan önce ya da dava sırasında başvurdukları, gönüllü temelli bir uyuşmazlık çözüm yoludur.
İş hukukunda bu yöntem, hem işçi hem de işveren için mahkemesiz çözüm imkânı sunar. Özellikle iş ilişkilerinin devam etmesi istenen durumlarda daha yapıcı bir yöntemdir.
🏢 İş Hukukunda Hangi Konular İhtiyari Arabuluculuk Kapsamındadır?
Zorunlu kapsamda olmayan ama tarafların arabuluculuk yoluyla çözmeyi tercih edebileceği bazı uyuşmazlık türleri:
Devam eden iş sözleşmesinde ücret pazarlığı
Prim artışı, yan haklar gibi talepler
Psikolojik taciz (mobbing) iddiaları
Haksız uyarı, savunma istenmesi gibi disiplin süreçleri
İşyerinde sosyal haklara dair eşitlik sorunları
İşyeri devri sonrası hak kayıpları
İş kazası sonrası manevi tazminat talepleri (zorunlu kapsam dışında kalanlar)
📝 İş Hukukunda İhtiyari Arabuluculuk Nasıl Başlatılır?
1. Taraflardan Biri Başvuru Yapar
İşçi ya da işveren, ikametgâhının bulunduğu veya uyuşmazlığın geçtiği yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurur. Başvuru yazılı yapılır.
2. Arabulucu Atanır
Adliyedeki sistem tarafından tarafsız bir arabulucu görevlendirilir. Taraflar isterse kendi belirledikleri bir arabulucuyu da seçebilir.
3. Görüşme Daveti
Arabulucu her iki tarafı da toplantıya davet eder. Taraflar görüşmeye ister yüz yüze ister çevrim içi olarak katılabilir.
4. Görüşme ve Uzlaşma Süreci
Taraflar, anlaşabilecekleri bir çözüm üzerinde konuşurlar. Arabulucu tarafsız bir şekilde süreci kolaylaştırır. Tarafların istekleri doğrultusunda pratik ve yaratıcı çözümler üretilebilir.
5. Anlaşma veya Anlaşamama
Eğer taraflar anlaşırsa, bir anlaşma belgesi düzenlenir ve her iki tarafça imzalanır.
Anlaşma olmazsa süreç sona erer, taraflar dava açabilir.
⚖️ İş Hukukunda İhtiyari Arabuluculuğun Avantajları
✅ Mahkemeye Gitmeden Çözüm
Taraflar, iş ilişkisini bozmadan uzlaşabilir.
✅ Zaman ve Masraf Tasarrufu
Dava sürecine göre çok daha kısa sürede ve düşük maliyetle çözüm sağlanır.
✅ Gizlilik
Görüşmeler gizlidir. Hiçbir kayıt kamuya açık değildir.
✅ Esnek ve Adil Çözümler
Taraflar kendi şartlarını belirleyerek, resmi mahkeme kararından daha esnek anlaşmalar yapabilir.
💼 İşverenler İçin Önemli Bir Fırsat
İşverenler açısından ihtiyari arabuluculuk, olası bir dava açılmadan önce işçiye çözüm sunma fırsatıdır. Özellikle aşağıdaki durumlarda tercih edilmesi faydalı olur:
Sorunun büyümeden çözülmesi isteniyorsa
İşçiyle ilişki devam edecekse
Mahkeme giderlerinden kaçınılmak isteniyorsa
Şirket itibarının zedelenmemesi amaçlanıyorsa
🤝 İşçi İçin Ne Kazandırır?
İşçiler açısından ihtiyari arabuluculuk:
Uzun süren dava yükünden kurtulma
Anında sonuç alma ve ödeme
Mahkemeden çıkabilecek olumsuz sonuçların önüne geçme
Hak ararken işvereniyle ilişkisini koruma imkânı sağlar.
🧮 Ücretlendirme Nasıl Yapılır?
İhtiyari arabuluculukta ücret, arabulucunun çalıştığı saate ve uyuşmazlığın türüne göre belirlenir.
2025 yılı itibariyle:
İlk 2 saat: Taraf başı ortalama 1.200 TL
Sonraki saatler: 600 TL/saat
Anlaşma sağlanırsa, ücret taraflarca paylaşılır.
Anlaşma sağlanmazsa, yalnızca oturum süresi kadar ödeme yapılır.
📌 Anlaşma Sağlanırsa Ne Olur?
Taraflar arasında imzalanan anlaşma belgesi, mahkeme kararı gibi icra edilebilir hale getirilebilir. Gerekirse bu belge, noter veya mahkeme onayıyla ilam niteliğinde belge haline gelir.
❗ Dikkat Edilmesi Gerekenler
Tarafların özgür iradeleriyle karar vermesi gerekir.
Arabulucu, karar vermez; sadece yönlendirir.
Süreçteki her beyan gizlidir ve dava sürecinde delil olarak kullanılamaz.
✨ Sonuç: İş Uyuşmazlıklarında Yapıcı Bir Alternatif
İhtiyari arabuluculuk, iş hukuku açısından hem işveren hem de işçi için son derece yapıcı ve etkili bir süreçtir. Dava açmadan önce arabulucuya başvurmak, hem ekonomik hem de psikolojik olarak taraflara büyük avantaj sağlar.
