Hangi davalarda arabuluculuk zorunlu hale getirildi? İş, ticaret, tüketici, kira gibi uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabuluculuk şart mı? Detaylı liste ve açıklamalar bu yazıda.
Arabuluculuk Artık Pek Çok Alanda Zorunlu
Arabuluculuk, uyuşmazlıkları mahkemeye gitmeden çözmeyi sağlayan etkili bir yöntemdir. Türkiye’de bazı davalarda bu yönteme başvurmadan dava açmak mümkün değildir. İşte bu davalara “zorunlu arabuluculuğa tabi davalar” denir. Bu yazıda hangi davalarda arabuluculuğun yasal zorunluluk olduğunu güncel bilgilerle detaylı şekilde anlatıyoruz.
✅ 1. İş Davaları (İş Mahkemeleri Kanunu m.3)
İşçi ile işveren arasında yaşanan bireysel uyuşmazlıklar:
Kıdem tazminatı
İhbar tazminatı
Ücret alacağı
Fazla mesai
Yıllık izin ücreti
Hafta tatili ve genel tatil ücretleri
İşe iade davaları
📌 Bu davalarda dava açılmadan önce zorunlu olarak arabuluculuğa başvurulması gerekir.
✅ 2. Ticari Uyuşmazlıklar (6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m.5/A)
Tarafların her ikisi de ticari işletme niteliğinde ise ve dava konusu ticari faaliyetten kaynaklanıyorsa:
Alacak ve tazminat davaları
Ortaklık uyuşmazlıkları
Ticari sözleşme ihlalleri
Haksız rekabet
Bayilik, distribütörlük, franchise uyuşmazlıkları
Marka, patent, tasarım gibi fikri mülkiyet haklarından doğan tazminatlar
📌 Ticari davalarda arabuluculuk, sadece alacak ve tazminat konulu davalarda zorunludur.
✅ 3. Tüketici Davaları (6502 sayılı Kanun m.73/A)
2023’te yapılan düzenlemelerle birlikte:
Tüketici ile satıcı/sağlayıcı arasında çıkan
10.000 TL ve üzerindeki alacak, iade, ayıplı mal/hizmet, hizmet kusuru gibi uyuşmazlıklar
📌 Arabuluculuk, 10.000 TL üzerindeki tüketici uyuşmazlıklarında zorunludur.
🟡 Ancak 10.000 TL’nin altındaki uyuşmazlıklarda önce Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurulmalıdır.
✅ 4. Kira ve Taşınmaz Davaları (2023 Düzenlemesi ile)
Taşınmazlara ilişkin aşağıdaki uyuşmazlıklar da artık zorunlu arabuluculuk kapsamındadır:
Kira tespiti
Tahliye davaları
Kira sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklar
Ortaklığın giderilmesi
Kat mülkiyeti ve apartman yöneticiliğine ilişkin davalar
Ecrimisil (haksız işgal tazminatı) davaları
Sınır ihtilafları gibi taşınmazdan doğan maddi tazminat davaları
📌 Bu davalarda dava açmadan önce arabuluculuğa başvurulması yasal bir zorunluluktur.
✅ 5. Kat Mülkiyetine İlişkin Davalar
Site/apartman yönetimiyle kat malikleri arasında çıkan ihtilaflar
Aidat alacakları
Ortak alanların kullanımıyla ilgili uyuşmazlıklar
📌 Bu tür uyuşmazlıklar da artık zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır.
🚫 Arabuluculuğun Zorunlu Olmadığı Davalar
Aşağıdaki konular zorunlu arabuluculuk kapsamında değildir:
Ceza davaları
Boşanma, velayet gibi çekişmeli aile davaları
Nüfus, soybağı, vatandaşlık davaları
İdari yargı kapsamındaki davalar
Kamulaştırma ve vergi davaları
📌 Bu alanlarda arabuluculuk gönüllülük esasına göre yürütülebilir (ihtiyari arabuluculuk).
Zorunlu Arabuluculuğa Uymadan Dava Açılırsa Ne Olur?
Mahkeme, dava şartı yerine getirilmediği gerekçesiyle davayı usulden reddeder.
Bu nedenle dava açılmadan önce arabuluculuk başvuru formu ve son tutanağı mutlaka eklenmelidir.
Katılmayan tarafa yargılama giderleri yüklenebilir.
Zorunlu Arabuluculuk Başvuru Süreci Kısaca
Arabuluculuk bürosuna başvuru yapılır.
Arabulucu atanır ve tarafları görüşmeye davet eder.
Görüşmeler sonucunda anlaşma veya anlaşmazlık tutanağı hazırlanır.
Dava ancak bu süreçten sonra açılabilir.
Sonuç: Dava Açmadan Önce Yolunuz Arabulucudan Geçebilir
2025 yılı itibarıyla iş, ticaret, tüketici ve taşınmaz hukukuna ilişkin pek çok dava için arabuluculuk artık zorunlu bir adımdır. Bu süreci doğru yürütmek ve hak kaybı yaşamamak için hukuki destek alınması büyük önem taşır.
