İhtiyari arabuluculuk, tarafların karşılıklı rızasıyla başvurduğu gönüllü bir çözüm yöntemidir. Bu yazıda, ihtiyari arabuluculuğun ne olduğunu ve sağladığı faydaları detaylı şekilde inceleyebilirsiniz.
Giriş: Hukuki Uyuşmazlıklara Dostane Bir Yaklaşım
Günümüzde hukuki uyuşmazlıkları sadece mahkemeler yoluyla çözmek artık tek seçenek değil. Taraflar, anlaşmazlıklarını daha hızlı, ekonomik ve barışçıl yollarla çözmek istiyor. İşte tam bu noktada ihtiyari arabuluculuk, yargıya başvurmadan önce başvurulabilecek etkili ve gönüllülük esasına dayanan bir yöntem olarak öne çıkıyor.
İhtiyari Arabuluculuk Nedir?
İhtiyari (isteğe bağlı) arabuluculuk, tarafların herhangi bir dava şartı olmadan, tamamen kendi istekleriyle arabulucuya başvurarak uyuşmazlıklarını çözmeye çalıştığı bir alternatiftir. Bu yöntemde devlet herhangi bir zorunluluk getirmez; süreç tamamen tarafların uzlaşı niyetine dayanır.
Bu yönüyle zorunlu arabuluculuktan ayrılır. Zorunlu arabuluculukta dava açılmadan önce arabuluculuk sürecine girilmesi gerekirken, ihtiyari arabuluculukta taraflar her aşamada süreci başlatabilir.
İhtiyari Arabuluculuğun Uygulandığı Başlıca Alanlar
Ticari alacaklar ve sözleşme anlaşmazlıkları
Aile içi mal paylaşımı
Miras paylaşımı
Kiracı-ev sahibi anlaşmazlıkları
Ortaklıkların sona erdirilmesi
İnşaat ve eser sözleşmeleri
Tazminat ve maddi manevi zarar iddiaları
Bu tür uyuşmazlıklarda dava açmak yerine önce arabulucuya gitmek daha ekonomik ve yapıcı sonuçlar doğurabilir.
İhtiyari Arabuluculuğun Faydaları
1. Gönüllülük Esasına Dayanır
Tarafların sürece kendi rızalarıyla girmesi, anlaşmaya olan bağlılığı ve sürece duyulan güveni artırır. Zorlamadan gelen çözümler daha kalıcı olur.
2. Mahkeme Sürecine Girmeden Uyuşmazlık Çözülür
Dava açmak, hem maddi hem de zaman açısından ciddi külfetler oluşturur. İhtiyari arabuluculuk, davaya gerek kalmadan çözüm sağlar.
3. İlişkilerin Korunmasını Sağlar
İş ortaklığı, akrabalık veya uzun vadeli ticari ilişkilerde dava açmak taraflar arasında kırgınlıklara yol açabilir. Arabuluculuk ise ilişkileri yıpratmadan, yapıcı bir şekilde çözüm sunar.
4. Düşük Maliyetlidir
Arabuluculuk ücretleri, mahkeme sürecinde ödenecek vekâlet ücreti, bilirkişi giderleri ve harçlara göre çok daha düşüktür.
5. Hızlı Sonuç Alınır
Dava süreci yıllarca sürebilirken, arabuluculuk genellikle 3 hafta ila 1 ay içinde sonuçlanır. Zamanın önemi olan ticari anlaşmazlıklar için bu büyük bir avantajdır.
6. Esnek ve Yaratıcı Çözümler Sunar
Mahkemeler sadece yasaların çizdiği sınırlar içinde karar verebilir. Oysa arabuluculuk sürecinde taraflar çok daha yaratıcı ve pratik çözümler üzerinde anlaşabilirler. Örneğin:
Taksitlendirme
Takas
Ek hizmet sunumu
Sözlü özür ya da yazılı beyanlar
7. Gizlilik Esastır
Tüm görüşmeler gizlidir. Anlaşmazlığın içeriği ve sunulan bilgiler üçüncü kişilerle paylaşılmaz. Bu da özellikle ticari sırlar veya aile içi meselelerde büyük önem taşır.
8. Anlaşma Sağlanırsa Hukuki Güce Sahip Olur
Taraflar arasında sağlanan anlaşma, arabulucu tarafından düzenlenip imzalandığında mahkeme kararı gibi bağlayıcı hale getirilebilir. Bu sayede doğrudan icra takibi yapılabilir.
İhtiyari Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?
Taraflardan biri veya her ikisi birlikte arabuluculuk bürosuna başvurur.
Arabulucu seçilir ve taraflar görüşmeye davet edilir.
Arabulucu süreci anlatır ve tarafları uzlaşmaya teşvik eder.
Uygun çözüm yolları aranır, gerekirse birden fazla oturum yapılır.
Anlaşma sağlanırsa belge imzalanır; anlaşma olmazsa dava yolu açıktır.
İhtiyari Arabuluculukla Zorunlu Arabuluculuk Arasındaki Farklar
| Özellik | İhtiyari Arabuluculuk | Zorunlu Arabuluculuk |
|---|---|---|
| Katılım | Gönüllülük esasına dayanır | Dava açmadan önce zorunludur |
| Başvuru zamanı | Her aşamada başvurulabilir | Dava açmadan önce başvurmak gerekir |
| Hukuki zorunluluk | Yok | Vardır (belirli davalarda) |
| Taraf rızası | Şart | Zorunlu |
| Dava şartı sayılır mı? | Hayır | Evet |
Kimler İhtiyari Arabuluculuğu Tercih Etmeli?
Dava açmadan önce çözüm arayan bireyler
Mahkeme sürecine girmek istemeyen firmalar
Ticari ilişkilere zarar vermek istemeyen ortaklar
Aile içi konularda gizliliği önemseyen kişiler
İlişkileri bozmadan sorunları çözmek isteyen taraflar
Sonuç: Uyuşmazlıkları Çözmenin En Barışçıl Yolu
İhtiyari arabuluculuk, mahkemeye gitmeden önce son derece yapıcı ve etkili bir çözüm yoludur. Hem maddi hem manevi yönden kazanç sağlar. Gönüllülük temelinde yürüdüğü için tarafların uzlaşma şansı da daha yüksektir.
